Maligne pericardeffusie

Algemeen

Het normale pericardzakje bevat 10-50 ml pericardvocht dat dient als glijmiddel tussen de beide pericardlagen. Pericardeffusie is onder te verdelen in exsudaat (bijvoorbeeld bij een infectie of maligniteit) en transsudaat (bijvoorbeeld bij een toegenomen systemische veneuze druk of pulmonale hypertensie).

Anamnese

Klassieke symptomen bij pericardeffusie zijn dyspnée d’effort, orthopnoe en pijn op de borst. De klinische presentatie varieert met de snelheid van ontstaan van effusie. Een snel ontstaan kan eerder leiden tot tamponade, een levensbedreigende aandoening. Een klassieke presentatie van een tamponade zijn verhoogde CVD, pulsus paradoxus en zachte cortonen bij auscultatie (trias van Beck). Mogelijke afwijkingen in de ABCDE die kunnen wijzen op pericardeffusie/tamponade zijn:

B: hypoxemie, versnelde ademhalingsfrequentie, bij pulmonaal onderzoek afwijkingen passend bij decompensatio cordis;
C: pulsus paradoxus, tachycardie, hypotensie, zachte cortonen, verhoogde CVD, verminderde perifere perfusie.

Let wel: het lichamelijk onderzoek kan volledig normaal zijn in het geval van afwezigheid van hemodynamische consequenties van het pericardvocht.

Laboratorium onderzoek

Hb, CRP, CK, CK-MB, troponine-T of I, (NT-pro)BNP, natrium, kalium, ureum, kreatinine, transaminases.

Aanvullend onderzoek

ECG: sinustachycardie, microvoltages, elektrische alternans, ST-elevaties.
X-thorax: toename hartschaduw (tentvormig hart), mediastinale verbreding, hilaire massa’s of pleurale effusie.
Echocardiogram: hoeveelheid/lokalisatie pericardvocht, hemodynamische consequenties (instroombelemmering rechter ventrikel)
Diagnostische pericardpunctie: bepaling van Hb, totaal eiwit, cholesterol, glucose, LDH (verhoogd bij pericarditis carcinomatosa), cytologie, kweek en Gram-preparaat.

Beleid

Pericard effusie

Behandeling d.m.v. het behandelen van de onderliggende ziekte.
In geval van symptomatische pericardeffusie zonder tekenen van inflammatie of bij het falen van anti-inflammatoire therapie moet drainage worden overwogen (echocardiografisch geleid of onder fluorosopische doorlichting).
Behandeling van acute pericarditis is conform de geldende richtlijn (1).
Bij recidiverende effusie kan het aanleggen van een chirurgisch pericardluik dan wel een pericardiectomie worden overwogen.

Tamponade

Pericardiocentese (echocardiografisch geleid of onder fluorosopische doorlichting) door cardioloog is aangewezen voor behandeling van symptomatologie en zo nodig voor het stellen van de diagnose.
Chirurgische drainage door cardio-thoracaal chirurg kan overwogen worden onder speciale omstandigheden.

Geef feedback

Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.

Om feedback te kunnen geven, dient u een account aan te maken of in te loggen