Verhoogde intracraniële druk

Algemeen

Door steeds effectievere therapieën is de levensverwachting van patiënten met een (gemetastaseerde) maligniteit steeds langer en is de prevalentie van intracerebrale metastasen toegenomen. Meestal is er sprake van hersenmetastasen of leptomeningeale metastasen, vaak gecompliceerd door oedeem en minder vaak door tumor-geassocieerde bloedingen (o.a. bij choriocarcinoom, melanoom), epilepsie, hydrocefalus of een (terminaal) delier.

Anamnese

Bekend met een (gemetastaseerde) maligniteit? Hoofdpijn, misselijkheid, braken (m.n. in de ochtend)? Aanwijzingen neurologische uitval (kracht, gedrag, bewustzijn, spraak, visus etc.)? Evenwichtsstoornissen (cerebellaire lokalisatie)? Aanwijzingen voor epilepsie? Gebruik antistolling? Andere medicatie?

Lichamelijk onderzoek

Spoedconsult neuroloog voor neurologisch onderzoek gericht op bovengenoemde symptomen en aanwijzingen voor dreigende inklemming.

Aanvullend onderzoek

Consult neuroloog.
In overleg met neuroloog beeldvorming: laagdrempelig MRI-hersenen. Indien MRI niet mogelijk, eerst CT-hersenen (lagere sensitiviteit voor leptomeningeale metastasen en kleine hersenmetastasen).
Bij (hoge) verdenking leptomeningeale metastasen zonder anatomisch substraat op MRI, liquorpunctie overwegen.

Beleid

Bij hersenmetastasen (met oedeem): dexamethason 4-8 mg/dag. Bij ernstige symptomen (bijv. inklemming en moeilijk te behandelen hoofdpijn) kan een hogere dosis tot 16 mg/dag worden overwogen. Daarna dient dexamethason over een periode van 2 weken of meer afgebouwd te worden (afhankelijk van symptomen).
Bij epilepsie: start anti-epileptica (epileptisch insult).
Bij bloeding: overleg neuroloog/oncoloog/neurochirurg voor decompressiechirurgie.
Bij hydrocefalus: overleg neuroloog/oncoloog/neurochirurg voor drainage.
Overleg neuroloog/oncoloog/radiotherapeut voor stereotactische of whole-brain radiotherapie.
Overweeg systeemtherapie voor de onderliggende maligniteit, afhankelijk van tumortype, conditie en mogelijkheden. Wanneer een snelle tumor respons intracerebraal verwacht kan worden, wordt geadviseerd om z.s.m. met systeemtherapie te starten in overleg met de oncoloog.
Adequate behandeling pijn (z.n. morfinepreparaten), misselijkheid en braken (z.n. metoclopramide).
Bij moeilijk te behandelen symptomen van leptomeningeale metastasen (bijv. hevige hoofdpijn) kan een ontlastende liquorpunctie door de neuroloog worden overwogen.
Palliatieve sedatie kan worden overwogen bij dreigende inklemming, moeilijk te behandelen refractaire symptomen (hevige pijn, epilepsie) en een beperkte prognose (< 2 weken).

Geef feedback

Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.

Om feedback te kunnen geven, dient u een account aan te maken of in te loggen