Algemene maatregelen
ELKE systeemtherapie (bijv. cytostaticum, monoclonaal antilichaam) kan lokale reacties geven, neem daarom ALTIJD onderstaande maatregelen:
- stop de toediening bij pijn, branderig gevoel, jeuk of zwelling ter plaatse van de toediening of proximaal ervan, leg de arm hoog, laat de infuusnaald in situ!
- bescherm jezelf en de omgeving (handschoenen, schort, masker, beschermbril en matje onder de arm).
- probeer het extravasaat te verwijderen door 3-5 ml bloed op te trekken.
- markeer de aangedane plek.
- raadpleeg de specifieke aanvullende maatregelen per middel. Haal een extravasatieset (vaak aanwezig op afdelingen oncologie, hematologie, apotheek).
- indien lokaal gebruikelijk: vraag de apotheker en de plastisch chirurg in consult.
- vervolg de aangedane plek dagelijks.
Indien de arts of verpleegkundige in aanraking komt met een middel zoals een cytostaticum:
- kleding of handschoenen uittrekken.
- spoel de aangedane plek ruim met water en was met vloeibare zeep, zo nodig douchen.
- indien besmet, ogen spoelen gedurende 15 minuten onder de douche.
- behandel een wond als extravasatie indien de huid beschadigd is. Verwondingen geforceerd laten bloeden, vervolgens spoelen met veel water.
- beperk besmettingen van de omgeving en vraag deskundige hulp bij het opruimen.
Specifieke maatregelen (zie ook protocol eigen afdeling!)
- Lokaliseren en neutraliseren (anthracyclines, dactinomycine, mitomycine, alkylerende middelen): Koud droog kompres gedurende 20 min 4 dd (gedurende 1-2 dagen), zo mogelijk gecombineerd met antidotum (dexrazoxaan i.v. bij anthracyclines, natriumthiosulfaat s.c. bij chloormethine).
- Verspreiden en verdunnen (vinca-alkaloïden, taxanen, platinum derivaten): schade beperken door de concentratie te verlagen en het oppervlak voor opname te vergroten, middels:
- warm droog kompres gedurende 20 min 4dd (gedurende 1-2 dagen)
- hyaluronidase 250 E (150-1500 E afhankelijk van de ernst) als 150 E/ml oplossen in fysiologisch zout. Indien geen bloed uit de katheter terugvloeit, overweeg om 0,4 ml van deze dosis hyaluronidase rechtstreeks via de katheter toe te dienen en de overige dosis subcutaan of intradermaal langs de rand van de extravasatie, als afzonderlijke injecties van 0,2 ml.
Lokale reacties cytostatica
- Lokale reacties kunnen optreden bij: asparaginase, cisplatin, doxorubicine, epirubicine, daunorubicine, fludarabine, chloormethine (mitoxine, stikstofmosterd), melfalan.
- Chemische flebitis kan optreden bij: amsacrine, cisplatin, dacarbazine, carmustine (BCNU), epirubicine, 5-fluorouracil, gemcitabine, chloormethine (mitoxine, stikstofmosterd), vinorelbine.
- Lokale necrose na extravasatie is een ernstige complicatie van bepaalde cytostatica, met name:
- anthracyclines: doxorubicine, epirubicine, daunorubicine, idarubicine.
- vinca-alkaloïden: vincristine, vinblastine, vindesine, vinorelbine.
- alkylerende middelen: cyclofosfamide, dacarbazine, ifosfamide.
- taxanen: docetaxel, paclitaxel.
- overige: amsacrine, cisplatinum, dactinomycine, mitomycine, chloormethine (mitoxine, stikstofmosterd), carmustine (BCNU).
Geef feedback
Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.