Hypokaliëmie

Algoritme

Zie Tools

Toelichting algoritme:

* Oorzaken 'shift hypokaliëmie': insuline, catecholaminen, alkalose, periodieke paralyse, medicijnen (?2 agonisten, chloroquine, risperidon, quetiapine), hypothermie, intoxicaties (barium, cesium, chloroquine), alcoholonttrekking.

Let op: pseudohypokaliëmie kan optreden na bloedafname als gevolg van kaliumopname door metabool actieve cellen (bijv. bij acute myeloïde leukemie).

Predictiemodel

Algemeen

(mild K < 3,5 mmol/l; ernstig < 2,5 mmol/l)

Eerste overwegingen

Symptomen of ECG-afwijkingen (zie symptomen en aanvullend onderzoek)? Zo ja: snel behandelen.
Wordt de hypokaliëmie veroorzaakt door een kaliumshift van extra- naar intracellulair (redistributie)?
Is er enteraal of renaal verlies van kalium?
Is er een zuur-base stoornis?

Symptomen

Neuromusculair: spierkramp, spierzwakte, paralyse, rhabdomyolyse, respiratoire insufficiëntie (zwakte ademhalingsspieren)
ECG-afwijkingen en hartritmestoornissen (zie ook figuur aanvullend onderzoek): premature atriale of ventriculaire slagen, sinusbradycardie, paroxismale atriale of junctionele tachycardie, AV-blok, ventriculaire tachycardie, ventrikelfibrilleren, QT-tijd verlenging, ST-segmentdepressie
Gastro-intestinaal: Misselijkheid, braken, buikkrampen, ileus

Anamnese

Braken, diarree, medicatie (diuretica, penicilline), familie-anamnese, dropgebruik.

Lichamelijk onderzoek

Spierzwakte, paralyse, bloeddruk.

Laboratorium onderzoek

Bloed: Na, K, Mg, Ca, fosfaat, kreatinine, glucose, albumine, bicarbonaat of veneuze bloedgas
Urine: K, Cl, kreatinine
Op indicatie: leukocyten, renine en aldosteron (bij hypertensie; in later stadium na correctie kalium bepalen), TSH en vrij T4 (bij periodieke paralyse).
Urine kalium/kreatinine ratio >2,5 soms betere maat voor renaal kaliumverlies dan urine kalium > 20 mmol/l

Aanvullend onderzoek

Electrocardiogram:

Beleid

Symptomen, ECG-afwijkingen of K < 2,5 mmol/l

Behandel i.v. en start monitorbewaking
Via perifeer infuus: 20 tot max. 40 mmol KCl per 500 ml in 0.9% of 0.45% NaCl (k verhoogt toniciteit van infuus). Vermijd infuus met glucose (verlaagt kalium)
Infusiesnelheid via perifeer infuus: 10 tot max. 20 mmol/u. >20 mmol/u geeft veneuze irritatie, overweeg dan via CVC (max. 40 mmol/u).

Asymptomatisch en K > 2,5 mmol/l

Bij voorkeur oraal via KCl drank (1 ml = 1 mmol), poliklinisch evt. Slow K (600 mg = 8 mmol)
K tussen 2,5 en 3,0 mmol/l: 80–160 mmol/dag
K > 3,0 mmol/l: 20–80 mmol/dag

Bij renaal verlies: kaliumsparend diureticum
Bij renale tubulaire acidose: kaliumcitraat

Bij periodieke paralyse (erfelijk of bij thyreotoxicose)

KCl i.v. (< 10 mmol/u, max. 60 mmol in totaal)
Propranolol (3 mg/kg, eenmalig)
Let op voor rebound hyperkaliëmie

Overige opmerkingen:

Vermijd insuline en glucosehoudende vloeistoffen!
Hypokaliëmie + acidose: corrigeer eerst hypokaliëmie (verhogen pH = daling K).
Hypokaliemie + hypochloremische metabole alkalose: corrigeer chloortekort (met 0,9% NaCl).
Hypokaliëmie + hypomagnesiëmie: correctie Mg vaak nodig om serum-K te corrigeren.
Hypokaliëmie + hypocalciëmie: snelle correctie Ca verergert symptomen/ernst hypokaliëmie.
Hypokaliëmie + digoxine: kijk uit voor hartritmestoornissen!

Complicaties

Hyperkaliëmie is een frequente complicatie van kaliumsuppletie (met name bij hypokaliëmie als gevolg van redistributie).

Geef feedback

Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.

Om feedback te kunnen geven, dient u een account aan te maken of in te loggen