Anemie

Oorzaken

Aanmaakstoornis

Tekort aan bouwstoffen (ijzer, vitamine B12, foliumzuur)
Tekort aan erytropoëtine (nierinsufficiëntie)
IJzerutilisatiestoornis (chronische ziekte)
Toxisch/medicamenteus
Beenmerginfiltratie
Beenmergaplasie

Verhoogde afbraak (hemolyse)

Auto-immuun:
- Auto-immuun hemolytische anemie (AIHA) o.b.v. warmte en/of koude antistoffen of medicatie
Non auto-immuun:
- Microangiopathie (fragmentocyten?)
- Hemoglobinopathiën
- Enzym-/membraanafwijkingen (bv. G6PD-deficiëntie)
- Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie (PNH)
- Diverse, bv. medicamenteus, infectiegerelateerd
- Kunst hartklep
- Vitamine B12 deficientie .

Verlies

Door bloedverlies (potentieel uit alle tracti mogelijk)

Anamnese

Specifieke vragen: (acuut) bloedverlies, maag-darmklachten, dieet, menstruatiepatroon, gewichtsverlies, ontlastingspatroon, bot- en gewrichtspijnen, nachtzweten.

Verder van belang: familie-anamnese, voorgeschiedenis, medicatie, alcohol en comorbiditeit.

Lichamelijk onderzoek

Ademhalingsfrequentie, bloeddruk, polsfrequentie, temperatuur, huid en slijmvliezen (bleekheid, icterus, bloedingen), lymfadenopathie, hepatosplenomegalie, rectaal/vaginaal toucher op indicatie.

Laboratorium onderzoek

Standaard

Hb, MCV, reticulocyten, leukocyten, trombocyten, leukocytendifferentiatie, beoordeling van het rode bloedbeeld (leuko-erythroblastose, fragmentocyten), kreatinine, leverenzymen.

Overige diagnostiek afhankelijk van type anemie (zie diagnostiekschema).

Diagnostiekschema o.b.v. MCV en reticulocytenpercentage

MCV verlaagd

Reticulocyten < 2%:
- Bepaal ijzer (transferrinesaturatie) en ferritine (na uitsluiten inflammatie):
  - Beide verlaagd: ijzergebrek: oorzaak zoeken
  - Transferrinesaturatie normaal, ferritine normaal tot verhoogd: chronische ziekte of medicamenteus
  - Beide verhoogd: primaire beenmergaandoening (o.a. sideroblastaire anemie)
Reticulocyten > 2%:
- Onderzoek naar hemoglobinopathie (sluit altijd ijzergebrek uit, gezien het daarbij vals verlaagd zijn van HbA2 gehalte, waardoor een β-thalassemie niet gediagnosticeerd kan worden)

MCV normaal

Reticulocyten < 2%:
- Beenmergziekte, nierinsufficiëntie (EPO-tekort) of andere aanmaakstoornis
Reticulocyten > 2%
- Bepaal LDH en haptoglobine:
  - LDH verhoogd, haptoglobine verlaagd: hemolyse: DAT (Directe Anti-globuline Test/Coombs) inzetten

MCV verhoogd

Reticulocyten < 2%:
- Bepaal vitamine B12 en foliumzuur:
  - (Een van) beide verlaagd: deficiëntie
  - Beide normaal: alcohol, medicamenteus, hypothyreoïdie, leverproefstoornis, mogelijk myelodysplastisch syndroom (MDS)
Reticulocyten > 2%:
- Bepaal LDH en haptoglobine:
  - LDH verhoogd, haptoglobine verlaagd: hemolyse (evt. bij vit. B12 tekort): eerst directe anti-globulinetest (DAT)
  - LDH normaal, haptoglobine normaal: acuut bloedverlies met reticulocytose .

Beleid

Onderliggende oorzaken wegnemen.

IJzerdeficiëntie

Behandelen gedurende 3 maanden op geleide van respons (ongeacht preparaat). Orale suppletie: ferrofumaraat 1dd200 mg per dag. Indien verdenking op resorptiestoornis: ijzersuppletie intraveneus.

Vitamine B12-deficiëntie

1000 mcg i.m. 3x/week gedurende 3 weken, daarna 1x/2 maanden, of 1dd1000mcg oraal.

Foliumzuurdeficiëntie

1dd1mg.

Autoimmuun hemolytische anemie met warmte auto-antistoffen

Bij hemolyse altijd foliumzuursuppletie starten (1dd5 mg). Prednison 1 mg/kg/dag p.o. of methylprednison 1 gram gedurende 2 dagen. Bij falen van steroïden: overweeg rituximab, andere immuunsuppresie, splenectomie of gammaglobulinen.

Autoimmuun hemolytische anemie met koude auto-antistoffen

Patiënt (acra!) warmhouden. Bloedtransfusie via bloedverwarmer. Behandelen onderliggende (lymfoproliferatieve) aandoening, b.v. lymfoplasmocytair lymfoom. Overweeg Rituximab.

Transfusiebeleid bij AIHA

I.v.m. het risico op het ontwikkelen van nieuwe allo antistoffen en hyperhemolyse dient er terughoudend te worden omgegaan met transfusie in geval van AIHA. Indien ertoe wordt besloten: denk aan tijdig bestellen van bloed i.v.m. typering en matching. Een absolute transfusie-indicatie bestaat bij een Hb≤3.5 mmol/l of eerder bij klachten, of bij een doorgaande bloeding. Bij voorkeur erytrocyten transfunderen met een lage snelheid. Voorts ruim hydreren. Verwarmde erytrocyten transfusies bij AIHA met koude antistoffen.

Geef feedback

Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.

Om feedback te kunnen geven, dient u een account aan te maken of in te loggen