Patiënten met een maligniteit kunnen vele bijwerkingen van de verschillende systemische therapie ervaren. Onderstaande tabel toont een aantal belangrijke bijwerkingen, maar is zeker niet allesomvattend. Bij ernstige toxiciteit dient de oncologische behandeling gestaakt te worden en dient ALTIJD met de dienstdoende oncoloog overlegd te worden.
Tabel therapie gerelateerde toxiciteit
|
Groep |
Middelen |
Toxiciteit |
Diagnostiek |
Behandeling |
|
Cytotoxisch |
Vele |
Neutropenie met koorts |
Neutro’s, kweken ter uitsluiting infectieuze oorzaak |
|
|
Vele |
Trombocytopenie met risico op bloedingen |
Trombo’s |
Trombocytentransfusie bij: - < 10 x 109/L - < 30 x 109/L (bij anticoagulantia) |
|
|
Alkylerend |
Cyclofosfamide |
o.a. cystitis met hematurie en stolsels |
Urinesediment en -kweek |
MeSNA als profylaxe bij hoge dosis, zo nodig spoelkatheter. |
|
Ifosfamide |
Encefalopathie |
Methyleenblauw 6 dd 50 mg IV |
||
|
Platinum |
Cisplatin |
o.a. acute nierinsufficiëntie, hypomagnesiëmie |
Ruime hydratie met suppletie K, Mg, Ca |
|
|
Antimetaboliet |
Hoge dosis methotrexaat (MTX) |
o.a. mucositis, nierinsufficiëntie, orgaanfalen CAVE MTX intoxicatie |
MTX spiegel bepalen (iedere 24 uur) |
Afhankelijk van MTX spiegel en symptomen, i.o.m. oncoloog en apotheker folinezuur IV, mondspoeling en/of oogdruppels met folinezuur, alkaliseren urine, stop interacterende co-medicatie, thymidine infuus, supportive care. |
|
Capecitabine/5FU |
o.a. mucositis met ernstige diarree, coronairspasmen |
DPD-deficiëntie uitsluiten, als bij pijn op de borst |
Supportive care NTG, opname CCU |
|
|
Gemcitabine |
o.a. zeldzaam: HUS |
|||
|
Topoisomerase-I inhibitor |
Irinotecan |
o.a. cholinerg syndroom tijdens infusie |
Atropine 0.5 mg s.c., evt. herhalen. |
|
|
Anthracyclines |
Doxorubicine, epirubicine |
o.a. decompensatio cordis (acuut en laat) |
Ejectiefractie, zie Acuut hartfalen |
Als decompensatio cordis, zie Acuut hartfalen |
|
Vinka-alkoid |
Vincristine |
o.a. obstipatie, ileus |
Streven naar zo lang mogelijk conservatief beleid |
|
|
Overig |
Bleomycine |
o.a. koorts, koude rillingen, pneumonitis (allergisch en chronisch) |
HR-CT voor pneumonitis |
Steroïden indien pneumonitis. Bij koorts/koude rillingen toevoegen 25 mg hydrocortison aan bleomycine infuus. Zuurstof suppletie minimaliseren op saturatie rond 90% |
|
Mitomycine |
Zeldzaam interstitiële pneumonitis, HUS |
HR-CT voor pneumonitis |
Supportive care Zie hoofdstuk Trombotische microangiopathie |
|
|
Trabectedine |
zeldzaam rhabdomyolyse |
CK, creat |
||
|
Anti-VEGF |
O.a. bevacizumab, sunitinib, sorafenib, axitinib, pazopanib, ramucirumab, aflibercept |
o.a. hypertensie, hypertensieve crisis, RPLS (of PRESS), trombose (TKIs geven meer toxiciteit afhankelijk van targets) |
Tensie, ECG, z.n. MRI hersenen (RPLS/PRESS) |
Anti-hypertensiva, Hypertensieve crisis |
|
BRAF-remmers* |
Dabrafenib, |
o.a. koorts |
Kweken ter uitsluiting infectieuze oorzaak |
Tijdelijk stop BRAF-remmer Supportive care, paracetamol |
|
Vemurafenib |
Ernstige fotosensibiliteit |
Expectatief, uitleg |
||
|
Anti-HER |
Trastuzumab |
o.a. decompensatio cordis (acuut en laat) |
Meten ejectiefractie, zie Acuut hartfalen |
Als decompensatio cordis, zie Acuut hartfalen |
|
Anti-EGFR |
Cetuximab, panitumumab |
Hypomagnesiëmie |
Mg, K, ECG |
Suppletie Mg en evt. K |
|
Immunotherapie** |
- anti CTLA4 (o.a. ipilimumab,tremelimumab) - anti PD-1 (o.a. pembrolizumab, nivolumab) - anti PD-L1 (o.a. atezolizumab, durvalumab) |
Colitis, CAVE perforatie |
Coloscopie, faeceskweken |
Afhankelijk van ernst: budesonide 9 mg 1dd (mild), prednison 1mg/kg (matig-ernstig), infliximab 5-10mg/kg IV (toevoegen aan prednison indien ernstig) |
|
Hepatitis |
Uitsluiten infectieuze hepatitis, leverbiopt overwegen |
Overweeg (met spoed) hoge dosis steroïden |
||
|
Hypofysitis met hoofdpijn en endocriene uitval |
MRI Hormonale assen bepalen |
Hormonale suppletie |
||
|
Adrenalitis met Addisonscrisis |
Na, K, cortisol, ACTH |
Hydrocortison, zie Bijniercrisis |
||
|
DM I de novo (met ketoacidose) |
||||
|
Koorts |
Kweken ter uitsluiting infectieuze oorzaak |
Bij verdenking infectie antibiotica, supportive care |
||
|
Pneumonitis |
HRCT, neusswab op respiratoire virussen, sputumkweek, overweeg bronchoscopie met biopten |
Afhankelijk van ernst: methylprednisolon 1mg/kg (matig-ernstig), bij onvoldoende effect ophogen naar 2- 4 mg/kg |
||
|
o.a. Guillain-Barré, myocarditis, pericarditis, nefritis, meningitis, artritis, dermatitis, endocrinopathieën, etc. |
Diversen |
Overweeg (met spoed) hoge dosis steroïden |
||
|
SIRS /cytokine release syndrome |
Supportive care |
* Vaak gecombineerd met MEK-remmers zoals trametinib en co-bimetinib (echo cor voor LVEF, MEK-remmer staken bij decompensatio cordis of verminderde LVEF).
** Combinatie van middelen geeft meer toxiciteit. Deze toxiciteit kan ook veel later (weken, maanden) na toediening optreden. Voor toxiciteit van immunotherapie wordt geadviseerd om het staken van de behandeling te overwegen en de toxiciteit snel te behandelen waarvoor in het algemeen geldt: snel behandelen met hoge dosis steroïden (1-2 mg/kg methylprednisolon (=1,25x pred).
Geef feedback
Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.